AllaTurkaa

Doç. Dr. Serdar Dağ
Nöroloji Doçenti


Felç, beyni besleyen damarların tıkanması veya kanaması sonucunda beyinde bu damarın beslediği yerde hasar oluşma halidir.İnsanın düşünmesi,düşünmesini uygulayabilmesi,hareketi ;beyni ve sinir sisteminin kontrolündedir.Beyinde hangi bölgede hasar oluşmuşsa vücutta o bölgeyi ilgilendiren alanda da hasar oluşur.Örneğin,birden bire bir taraf tutmaz,konuşma bozulur,şuur gider…vs


Büyük çoğunlukta felç insana yaptığı uyarılarla geleceğini haber verir.Bunun için koruyucu tedavi çok önemlidir.İnsan hayatını tehlikeye sokan ve ölümle sonuçlanan veya kalıcı hasara yol açarak kişiyi yatağa bağlıyan felç hastalığı oluşmadan önce,geçici iskemik atak denilen, geçici felç hastaların çoğunda oluşur. Geçici felçte, ani başlayan bir süre devam eden ve hiçbir hasar bırakmadan sona eren belirtiler oluşur.Bu belirtiler;ani gelişen ve sonra düzelen görme kaybı,konuşamama,baş dönmesi beraberinde çift görme,düşme belirtileri ve vücudun bir tarafında oluşan kuvvet ve his kaybı…vs’dir. Geçici felç belirtileri genelde önemsenmez ve tansiyon yüksekliği,aşırı yorgunluk,sinir bozukluğu…gibi nedenlere bağlanır.Fakat bu belirtilerin ardından kalıcı felç görülme olasılığı çok fazladır.Mutlaka bir hekime başvurup koruyucu tedavi yaptırıp felçten korunmak gerekir.Orta yaşta kalıcı felç geçirme olasılığı diğer yaşlara oranla çok fazladır.



Bir çok etken felç oluşmasına zemin hazırlar.
1. Bu etkenlerin başında beyni besleyen damar yapısı gerilir.Genetik yapının da etkisinde olan damarlarında oluşan tıkanıklık ,yapısal bozukluk ve sonradan oluşan hasarlar felç oluşmasın da çok önemli rol oynar.
2. Kalp hastalıkları(tansiyon yüksekliği,kalp ritim bozukluğu…vs)
3. Kötü beslenme alışkanlığına bağlı olarak kanda yağ oranının (kolesterol) artması
4. Sigara içme alışkanlığı
5. Aşırı alkol alışkanlığı
6. Vücutta dolaşan kanın akışkanlığının az olması



En sık sebep kontrol altına alınamayan yüksek tansiyondur.Tansiyon damar içindeki basıncı arttırarak patlamasına sebep olur.Kan beyin içine akar ve yaptığı bası ile hasar oluşturur.Kanama genelde yüksek tansiyonu olan 50-65 yaş arasında iyi beslenmiş,kırmızı yüzlü,şişman kişilerde görülür.Şikayetini ifade etmeye fırsat kalamadan yere yıkılırlar ve çeşitli derecede bilinç bozukluğu içine girerler.Hastanın sağ yada sol vücut yarısında felç gelişir.
Yüksek tansiyonu olan hastalar mutlaka tedavi olmalı ve ilaçlarını düzenli almalıdırlar.Tansiyon ilaçları sadece tansiyon yükseldiği zaman alınan ilaçlar değildir.



Parkinson hastalığında beyinde dopamin denen maddeyi içeren hücreler yok olur.Hastalığın başlangıcındaki ilk belirti hareketlerde olan yavaşlamadır.Yürüme küçük adımlarla olur,göz kırpma azalır,düğme ilikleme,çatal tutma … vs gibi hareketler ve beceri azalır.Hareketteki bu zorluk günlük aktiviteye yansır.
Ellerdeki titreme diğer bir belirtidir. Başlangıçta bu titreme sadece istirahat halinde olur. Eller hareket halindeyken ve uykuda titreme kayıp olur.
Bir iki bariz belirti dışında kaslarda oluşan sertlik ve hareket zorluğu, monoton konuşma,ağızda salya birikimi,cinsel fonksiyon bozukluğu,el yazısında bozulma ve ağrı diğer belirtilerdir

Parkinson hastalığının sebebi genellikle belli değildir. Fakat beynin kan akımını sağlayan damarların yıpranması, aşırı üzüntü,hormon dengesizliği,başa alınan darbeler ve bazı enfeksiyon hastalıklarında Parkinson hastalığı belirtilerine sebep olduğu bilinmektedir.Bu hastalık ilerleyici ve tedavisi zor bir hastalıktır.Şeker ve tansiyon hastalığı gibi tam şifası yoktur.İlaçlarla kontrol altına alınabilir. Hasta ilacını ömür boyu kullanmak zorundadır.Tedavi süreci ilerledikçe bazı hastalarda ilaçlara karşı direnç gelişebilir.Bu durum hastayı ve doktoru zor duruma sokar.Hastaya göre uygun ilaç seçimi ve yakın takip tedavide başarı şansını arttırır.



Demans, kazanılmış ve işlev gören zihnin yitirilmesi demektir. Entellektüel fonksiyonların kaybıdır.Genellikle orta yaş ve orta yaşın ileri evrelerinde görülmeye başlar.



Alzheimer, demans türlerinden biridir.Görülen demansın yarısından fazlasını Alzheimer tipi demans oluşturur.Bundan sonraki sırayı beyni besleyen damarların daralması ve tıkanması sonucu,beynin yeterince beslenmesine bağlı vasküler demans(damarlara bağlı kanama) alır.



• İlk dikkati çeken belirti unutkanlıklar:Hasta yakın geçmişi unutur.Eskiyi en ince ayrıntıya kadar hatırlar.Bu yüzden hasta yakınları hasta için ‘hiçbir şeyi yok,eskileri benden bile daha iyi hatırlıyor’ düşüncesiyle yanılgıya düşerler.Hasta başlangıçta gözlüğü bıraktığı yada parasını koyduğu yeri veya arkadaşlarının adını hatırlamamaya başlar.Unutkanlık zamanla ilerleyerek hastanın yaşantısını zora sokar.
• Uygunsuz cinsel davranış: Cinsel ihtiyaç ,bir ilişkinin yaşamının doğal parçasıdır.Cinsel istek,demanslı hastada da devam edebilir.Hastanın kendini engelleme duygusu zayıfladığı için ilk zamanlarda, cinsel ağırlıklı konuşma,karşı cinse müstehcen imaların yanı sıra hastalığın ilerleyen dönemlerinde toplum içinde soyunma,cinsel organını elleme gibi belirtiler görülebilir.

• Öfke ve sinirlilik: Öfke, yoğun duygusal bir tepki,sinirlenmek ise biraz daha ılımlı bir tepkidir.Eğer hastanın hafif sinirli bir hali yakınları tarafından fark edilmezse;duygular öfkeye doğru tırmanır hasta kendisine ve çevresine zarar verebilir.

• Lakayitlik veya depresyon: Bu tür hastalarda motivasyon eksikliği,oturup boş boş bakma ve dünyadan kopma duygusu vardır. Demanslı hastalarda depresyon da sıkça görülür.Sinirlilik,sıkıntı,uykusuzluk,sık sık ağlama nöbetleri veya aşırı uyku gibi belirtilerde görülür.

• Peşinden ayrılmama veya talepte bulunma: Bu durum sıklıkta terk edilme korkusu nedeni ile ortaya çıkar.Hasta gün boyunca yaşamını yönlendirmesi için yakınlarına yönelir ve daima bir şeyler talep eder.

• Takıntı, şüphe ve paranoya: Takıntıda ne kadar mantık yürütüp,ikna edilmeye çalışılsa da hastada değiştirilemeyen ve düzeltilemeyen yanlış inançlar vardır.Şüpheciliğin özelliği ikna olmamak güvensizliktir.Ayrıca demanslı hastalarda, birinin kendini izlediği ya da öldürmek istediği gibi paranoyalar çok sık görülür.

• Uykusuzluk: Uyku bozukluğu sıkça görülür.Hasta aşırı uyuduğu gibi günlerce uykusuz kalabilir.Uykusuzluk,hafızanın daha da zayıflamasına ve sinirliliğe yol açar.Özellikle Alzheimer tipi demans da yıllar içinde durmaksızın ilerleyen entelektüel yıkım sonucunda hasta tuvalet ihtiyacını,yeme içme gereksinimini kişisel temizlik yapabilme yeteneğini vs. kaybeder.Yakınlarına bağımlı yaşar hale gelir.

• Demans tedavisi zor ve uzman bir hekim tarafından yapılması gereken bir hastalıktır.

Prof. Dr. Korhan Taviloğlu



• Karın filmi: Tanıdaki değeri % 50-70’dir Genişlemiş ince bağırsak bölümlerinin görülmesi bağırsak yapışıklığı açısından tanı koydurucudur.

• İlaçlı ince bağırsak röntgeni: Bu tetkike ‘enteroklizis’ adı verilir. Hastaya kireç gibi (baryumlu) bir ilaç içirildikten sonra birkaç saat içinde, belirli aralıklarla ince bağırsağın röntgenleri alınarak, maddenin bağırsakta ilerlemesi gözlenir. Bu şekilde bağırsaktaki yapışıklık noktaları belirlenir ve daha sonra hastanın kesin tedavisi planlanır.

• Bilgisayarlı tomografi: Bilgisayarlı tomografinin tanı değeri % 90 civarındadır. Bağırsağın içindeki ve dışındaki sorunları gösterebilir. Bağırsağın alt kısmında çap 1 cm ve üzerinde 2.5 cm düzeyinde ise bağırsak tıkanıklığından bahsedilebilir. Bağırsak duvarında kalınlaşma tıkanıklığın erken döneminde görülür.

• BT enteroklizis: Bilgisayarlı tomografi ile ince bağırsak röntgeninin birleştirilmesine BT enteroklizis adı verilir. Bağırsak düğümlenmesinin nedenini belirlemede bilgisayarlı tomografi % 50 civarında etkili iken BT enteroklizis’in etkinliği % 90’dır. Bağırsak tıkanıklığının yerini belirlemede bilgisayarlı tomografi % 94 civarında etkili iken BT enteroklizis’in etkinliği % 100’dür.

• Manyetik rezonans görüntüleme (MRG): MRG bağırsak yapışıklığını belirlemede, bilgisayarlı tomografi kadar etkilidir. Ancak, kitle ve iltihabi durumları göstermede yetersiz kalır.

• Ultrasonografi: bağırsak yapışıklığını belirlemede % 90 kadar etkilidir.

Bağırsak yapışıklığı nasıl tedavi edilir?

• Bağırsak yapışıklığı tedavisi Genel Cerrahi Uzmanları tarafından gerçekleştirilir. Başlıca bağırsak cerrahisi (kolorektal cerrahi, koloproktoloji) ile uğraşan cerrahlar kolorektal cerrah olarak anılmaktadır.

• Öncelikle mide sondası (gastrik sonda) yerleştirilerek, mide ve bağırsakta birikmiş olan sıvılar dışarıya alınır. Hastaya damardan çeşitli serumlar verilerek, sıvı ve tuz (elektrolit) açığı kapatılmaya çalışılır. Bu tür bir ameliyatsız yaklaşım ile bağırsak yapışıklığı sonrasında gelişen bağırsak düğümlenmesi vakalarının % 60-80’i tedavi edilebilir.

• 72 saat boyunca bu tür bir tedaviye yanıt alınamazsa, karın ağrısında ve hassasiyetinde artış olursa cerrahi girişim planlanır.

• Uzun dönemden beri olan (kronik) bağırsak yapışıklığı durumunda hastaya kramp şeklinde karın ağrısı yakınması yaratabilir. Bu tür yapışıklıklarda enteroklizis tetkiki sonrasında yapışıklıkların yerleri belirlendikten sonra, laparoskopik yöntemle yapışıklıklar açılabilir. Bu girişime ‘laparoskopik adhezyolizis’ adı verilmektedir. Geçmişte üç veya daha fazla açık karın ameliyatı (laparotomi) geçirmiş hastalarda ve röntgende ince bağırsak çapının 4 cm’den fazla olması durumunda laparoskopi yerine açık ameliyat (laparotomi) tercih edilmektedir.

Bağırsak yapışıklığı ne tür komplikasyonlara yol açabilir?

Bağırsak yapışıklıkları sonrasında, bağırsak mezenteri (damarların geçtiği yağlı doku) etrafında dönebilir ve bağırsak damarlarında dolaşım bozulup, bağırsakta çürüme (nekroz), delinme meydana gelebilir ve karın içinde apse veya kanda zehirlenme (sepis) gelişebilir. Bağırsak damarlarında dolaşım bozulursa ve düzeltilmezse % 100 ölümle sonuçlanır, şayet 36 saat içinde ameliyat yapılırsa hastayı kaybetme oranı % 8’e dek düşer, ama 36 saati aşarsa hastayı kaybetme oranı % 25 civarında olur.