Selçuklu Vekâyinameleri (Doğrudan Selçukluları Anlatan Kaynaklar)-2
Ermeni Kaynakları....
Urfalı Mateos’unVekâyinâmesi,952-1136 yılları arasındaki olayları ele almaktadır; bu esere zeyl (ek) yazan Papaz Grigor, esere 1162 yılına kadar gelen olayları eklemiştir (UrfalıMateos,Urfalı Mateos Vekayi- Nâmesi Ve Papaz Grigor’un Zeyli, trc. Hrant D. Andreasyan Ankara 1962. Vardan Vartapet,Cihan Tarihi,(trc. Hrant D. Andreasyan), “Türk Fütuhatı Tarihi”,Tarih Semineri Dergisi,İstanbul 1937, I / 2.
Süryani Kaynakları....
Süryani Mikhail’inVekâyinâmesi,Anadolu’da kaleme alınan önemli bir Selçuklu kaynağıdır (Süryani Mikhail, Khronik,nşr. ve trc. J.B. Chabot,Chronique de Michel le Syrien, Patriarche jacobite d’Antioche(1116 -99),Paris 1899-1924, trc. Hrant D. Andreasyan,Suryani Patrik Mihail’in Vekayinâmesi 1042- 1195,Ankara 1944, II, -TTK.’da henüz yayımlanmamış tercüme-). Anonim Süryani Vekayinâmesi,(nşr. J.B. Chabot),Chronicon (syriacum) ad annum chr. 1203/4 pertinens, Corpus Scriptorum Christianorum Oriantalium,Paris 1918, (trc. A.S. Tritton), “The First and Second Crusades from an Anonymos Syriac Chronicle”,JRAS.,January s. 69-101, April s. 273-305, London 1993).Malatyalı olan Ebu’l-Ferec’in eseri Süryanice yazılmış genel dünya tarihidir, 1286’ya kadar gelen olayları içermektedir (Ebu’l-Ferec(Bar Hebraeus), Abû’l -Farac Tarihi,çev. Ömer Rıza Doğrul, Ankara 1987, I-II.).
Araştırma Eserler...
Selçuklu tarihi alanında öne çıkan tarihçilerden biri Mehmet Altay Köymen’dir. Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi adlı 3 cildlik önemli bir çalışması bulunmaktadır. Bu çalışmalarda Selçukluların Kuruluş Devri, Alp Arslan ve Zamanı ile Sencer dönemleri ele alınmaktadır (M. Altay Köymen, Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi, I -III, V,Ankara 2010).Yine Köymen’inSelçuklu Devri Türk Tarihi(Ankara, 1998 ) adlı bir başka çalışması daha bulunmaktadır.İbrahim Kafesoğlu’nunSultan Melikşah Devri’nde Büyük Selçuklu İmparatorluğu,İstanbul 1953, adlı çalışması Selçuklu tarihi için önemli monografik çalışmalar arasındadır.Kafesoğlu’nunSelçuklular Tarihi,İstanbul 1972 tarihli çalışması Selçuklu tarihini farklı bir şekilde ele almaktadır. Kafesoğlu’nun “Selçuk’un Oğulları ve Torunları”,Türkiyat Mecmuası,XII, İstanbul 1958 adlı makalesi ile Selçuk Bey’in oğulları ve torunları hakkında ana kaynaklar yardımıyla yazılan en önemli çalışmalardan biridir. Abdülkerim Özaydın’ın Berkyaruk ve Sultan Muhammed Tapar devirlerini ele aldığı monografik çalışmaları, Selçukluların Alp Arslan sonrası yaşadığı taht mücedelelerini Selçuklu siyasi tarihi yanında devlet teşkilatını da incelemektedir (Abdülkerim Özaydın,Sultan Muhammed Tapar Devri Selçuklu Tarihi (498-511 /1105-1118 ), Ankara 1990; a.mlf.,Sultan Berkyaruk Devri Selçuklu Tarihi 485-498 / 1092-1104,İstanbul 2001).Erdoğan Merçil’in Fars Atabegleri Salgurlular, Ankara 1975; Kirman Selçuklularıİstanbul 1980 veGazneliler Devleti Tarihi,Ankara 1989 adlı çalışmaları Selçuklu tarihinin az bilenen yönlerini ele almaktadır. Müslüman Türk Devletleri Tarihi,İstanbul 2012 adlı çalışması Selçukluların da aralarında bulunduğu Türk Devletleri ve beyliklerin incelendiği genel bir çalışmadır. Ali Sevim ile ortak hazırladığı bir başka çalışmasında ise çeşitli bölgelerde kurulan Selçuklu Devletleri Tarihi anlatılmaktadır (Merçil, Selçuklu Devletleri Tarihi, Ankara 1995).Selçuklular’da Hükümdarlık Alâmetleri, TTK, 2007 veSelçuklular’da Saraylar ve Saray Teşkilâtı,İstanbul 2011, adlı çalışmalarıyla Selçuklular’ın hükümdarlık anlayışları, kullandıkları unvan ve lakaplar ile Selçuklu Saray teşkilatının yapısı ele alınmıştır. Ayrıca ders kitabı olarak hazırlanan bir başka çalışmasında Büyük Selçuklu Devleti’nin siyasi tarihi kısa olarak anlatılmıştır ( Büyük Selçuklu Devleti, Nobel Yayınları, 2014)Selçuklu tarihinin önemli simalarından biri de Osman Turan’dır. Türkiye Selçuklu tarihi ile ilgili olarak önemli çalışmalar yapan Turan’ın Büyük Selçuklu tarihi ile ilgili de bir çalışması bulunmaktadır.Selçuklular Tarihi ve Türk İslâm Medeniyeti,İstanbul 1993 adlı bu çalışma Büyük Selçuklu tarihinin önemli araştırmalardan biridir.Muharrem Kesik’in At Üstünde Selçuklular,İstanbul 2011 adlı çalışması Selçuklu ordusu vesavaş taktiklerini ele almaktadır . Muharrem Kesik’in bir diğer eseri ise Malazgirt Savaşı’nın sebeb ve sonuçlarının incelendiği 1071 Malazgirt Savaşı,İstanbul 2013 adlı çalışmasıdır.
Kaynak; Doç. Dr. Muharrem Kesik